Кыргыз Республикасынын материалдык
эмес маданий мурасынын элементтеринин
Улуттук тизмеги
| II | ЭЛДИК КААДА-САЛТТАР | |||
| № | Элементтердин түрлөрү | Элементтердин мүнөздөмөсү | Элементтердин аталышы | Жайылтылуучу тармагы |
| 15-1 | Ырым-жырымдар | Элечек аялдарга таандык өзгөчө баш кийимдеринин бири. Элечекти турмушка чыккан аял-кыздар күйөөсүнүн үйүнө баргандан кийин кийишчү. Элечекти ороо ыкмалары ар бир аймакта айырмаланган. Элечектин өңү дайыма ак болгон жана элечек энеликтин белгиси болгон. Пахта кездемеден жасалган, кээде бай үй-бүлөлөрдө жибектен болгон. Элечекти көрүп туруп, элечекти кийип жүргөн аялдын жашын, уруусун жана социалдык статусун айта алышкан. Элечекти орогон ыкмасына карап, кайсы жерде туулуп өскөнүн айтууга мүмкүн болгон. Элечектин узундугу 7ден 30 метрге чейин болгон. Элечек кийген аялдын жашына жараша, элечек ар кандай кооздолгон. Элечекти күнүмдүк турмушта да кийишкен. Элечек башты суук жана ысыктан сактаган.
Элечекти ороонун алдында кеп такыя кийилет, анан элечек оролот, анан бетин жана моюнун жапкан жоолук жана чачбак болгон. Кеп такыя чачты сактап жана орологон элечкти кармап турат. Кеп такыянын үстүнөн төбөсүнөн же түбүнөн тигилген төрт бурчтуу өтө узун эмес кездеме тагылат, ал аялдын мойнун жабат. Андан кийин 15-40 метрге чейин узун болгон элечектин кездемесин орошот. Күйөөгө чыкканынын мөөнөтүнө жана статусуна жараша кездеменин узундугу ар кандай болгон. Элечекти ороо оңой эмес, ошондуктан аялдар бири бирине жардамдашышкан. Кездемени ороп бүткөндөг кийин, четтерин дагы бир кесим кездеме менен төбөсү жабылган. Элечекти сыртынан кармап турган ыргак болгон. Ыргак кымбат жибектен жасалып, сайма, шуруулар менен кооздолгон. Жаш кыздардын элечеги шуруу менен кооздолуп «шуру тартма элечек» деп аталган. Кыргак элечекти бирге кармап жана ошол эле учурда аны кооздоп турат. Кыргак күмүштөн жасалсан убакыт да болгон. Элечек кооздолгонуна жараша алтын, күмүш, бермет, шуруу, сайма, жибек элечек деп аталат. Элечекти кыргыздар илгертеден бери барктап келишкен. Керек болгондо элечектин кездемеси кепин же болбосо жалаяк да болуп колдонулган. |
Элечекти ороо билими | Кыргыз Республикасы |
Маданий мурастарды сактоо
жана өнүктүрүү башкармалыгынын башчысынын м.а.
Кыргыз Республикасынын Маданият, маалымат,
спорт жана жаштар саясаты министрлиги Р. Бакеев
__________________________________________________________________________________
Extract from National Inventory of the Intangible
Cultural Heritage of the Kyrgyz Republic
| II | CUSTOMS AND RITES | |||
| № | Domain of the element | Description of the element | Name of the element | The current distribution region |
| 15-1 | Rituals, rites, and ceremonies | Elechek is a traditional female headwear. Elechek is worn by married women. Wrapping of elechek is an integral part of the traditional marriage ceremony. A ritual of wrapping the bride’s first elechek is conducted at the bride’s family house before she leaves with the groom. Women conduct various rituals from wrapping elechek at the wedding ceremony, to traditional celebrations and rituals dedicated to children. The local communities across the country have developed their unique ways of wrapping elechek. Only the white fabric (cotton or silk) is used for elechek. Elechek is often associated with a symbol of motherhood. Different elechek styles convey information about the bearer’s tribe, home region, age, and social status. The fabric used for elechek can vary from 7 to 30 meters. Depending on the age of the woman, the elechek is decorated in different ways. Elechek is born in both ceremonial practices as well as everyday life. Elechek is very practical headwear as it keeps the head cool in summer and warm in winter.
A hair cap is placed on the head before the elechek is wrapped. After the elechek is wrapped, a headscarf covering the cheeks and neck is placed on top. The elechek is held together by a band. The hair cap holds the elechek together. A medium-size square piece of cloth is attached to the hair cap to cover the woman’s neck. Then, the elechek’s fabric, which is 15-40 meters long, is wrapped around the woman’s head. The length of the fabric depends on the age and status of the woman. Wrapping elechek requires skill. That is why women help one another with this task. After the elechek is wrapped, it is often covered with an additional piece of fabric. The band is tied around the elechek to hold it together. This band is usually made of expensive fabric and decorated with embroidery and precious gems. The elechek of young women is decorated with beads and is called the “bead elechek.” The band tied around the elechek helps to hold it together. In some regions, these bands are made out of silver. The elechek can be decorated with embroidery, gold, silver, pearls, beads, and silk. Local communities across Kyrgyzstan highly value the elechek. In cases of need, the pieces of elechek fabric are used as baby swaddles or shrouds. |
Traditional knowledge related to elechek | Kyrgyz Republic |
a.i. Head, Department for Conservation
and Development of Cultural Heritage
Ministry of Culture, Information, Sports
and Youth Policy of the Kyrgyz Republic R. Bakeev
